کلید اتوماتیک

کلید اتوماتیک یا کامپکت

کلید اتوماتیک برای قطع و وصل کردن جریان اصلی تابلو برق به کار می رود.
کلید اتوماتیک میتواند به عنوان فیدر بعد از فیدر اصلی استفاده شوند.
معمولا در این کلید ها دو رله شنت و اندر ولتاژ قرار داند که هرکدام وظیفه خاص به خود را دارد.
این کلید ها بر اساس جریان های نامی از هم جدا میشود و معیار انتخاب آنها جریانشان است.
هرچه جریان بالا میرود قیمت کلید نیز بیشتر میشود و سایز و ابعاد آن نیز بزرگتر می شود.
نام دیگر این کلید ها، کلید کامپکت یا کمپکت است.

انواع کلید های کامپکت

• کلید های کامپکت غیر قابل تنظیم
• کلید های کامپکت قابل تنظیم
• کلید های کامپکت الکترونیکی

این کلید ها به صورت سه پل و هم چها پل ساخته می شوند.
کلید های سه پل برای قطع و وصل کردن یه فاز اصلی و چهار پل مسیر نول را نیز قطع میکنند.
کلیدهای اتوماتیک معمولا یک رله مغناطیسی و یک رله حرارتی دارند که از سیستم محافظت میکند.
از طرفی این کلید ها میتوانند نقش فیدر را داشته باشند.

کلید اتوماتیک چیست؟

کلید اتوماتیک کمپکت با نام اختصاری MCCB برگرفته از سرنام عبارت Molded Case Circuit Breaker، یک نوع بریکر قابل قطع زیر بار است که جهت حفاظت اتصال کوتاه و اضافه بار در موتورها و سیستم روشنایی، صنعتی و مصرف کننده های دیگر استفاده می شوند، به عبارت دیگر این کلیدها به منظور حفاظت و قطع کردن مدار در برابر برگشت جریان و یا افت ولتاژ بیش از حد مجاز و کشیده شدن جریان اضافه توسط مصرف کننده (اضافه بار) و اتصال کوتاه مدار به کار می روند. کلیدهای اولیه ابعاد و اندازه بزرگتری داشتند و به دلیل فشرده شدن و کوچک شدن به این بریکرها کلید اتوماتیک کمپکت گفته می شود.

چون کلید اتوماتیک کمپکت قابل قطع زیر بار است، پس می تواند مدار را در حالتی که برق شبکه وصل است، قطع کند.
این خاصیت در مدارات فشار متوسط و قوی به عنوان یک مزیت به شمار می رود، چون بسیاری از کلیدها جداساز هستند و نمی توانند مدار را تحت بار قطع کنند.

نیروی برق در حال حاضر مفید ترین و در عین حال مطلوب ‌ترین نیرویی است که می‌ تواند انواع نیاز های جاری انسان را برطرف کند.
از روشنایی گرفته تا گردش موتور های سنگین در بطن صنایع ریز و درشت، اگر چه نیروی برق یک جریان مطمئن، ساده، ارزان و راحت از انرژی است.
اما در کنار چنین سادگی و ارزانی می ‌تواند بسیار خطر آفرین نیز باشد. البته در نگاه عموم، مراد از خطر آفرین در دنیای برق متوجه خطرات برق گرفتگی برای انسان است؛ اما قسمت عمده ‌ای از خطرات در شبکه برق متوجه امنیت تجهیزات و تاسیسات برقی خواهد شد.
به هر صورت هر جا که می ‌خواهند جریانی از برق را جاری سازند، الزامات جدی در زمینه تامین امنیت در نظر گرفته می ‌شود.
انواع کلید کمپکت که در برخی از محافل علمی با نام کلید اتوماتیک یا MCCB نیز از آن یاد می ‌کنند، یکی از مجموعه ملزومات با هدف تامین حفاظت در شبکه های توزیع برق، از رده های میانی تا فضا های پایین دستی در شبکه می باشد.

کلید کمپکت برای چه اهدافی طراحی شده است؟

ایده کلی در طراحی انواع کلید کمپکت، خلق نوعی تجهیز با تحمل جریانی بالا است که می تواند در مواقع بروز حادثه در سیستم، تمامی جریان برق بعد از خود را قطع نماید.
نیاز شبکه های برق در داشتن چنین کلید هایی، اهمیت زمان در هنگام بروز حادثه می باشد.
مثلاً اگر یک برق گرفتگی برای انسان صورت گیرد و یا اینکه در سیستم شاهد اتصال کوتاه باشیم و شاید یک اضافه جریان غیرمنطقی و هجومی در شبکه ایجاد شود، اگر قرار باشد که تصمیمات انسانی را دلیل بر قطع برق بگیریم، زمان بسیار با ارزشی را از دست داده ‌ایم.
چرا که در کسری از ثانیه برقراری جریان های بالا در شبکه می ‌تواند انواع خسارات جبران ‌ناپذیری را به همراه داشته باشد.طراحی کلید کمپکت برای حل مشکل زمان در این گونه از حوادث ناگهانی در سیستم می باشد.
چرا که کلید کمپکت همزمان با افزایش هجومی جریان است که می ‌تواند در زمانی بسیار کوتاه اتصال سیستم توزیع پس از خود را قطع کرده و به نوعی مانع از انتشار خسارات در تمام شبکه باشد و هم اینکه قسمت هایی که دلیل بروز حادثه شده اند را از مسیر جریان برق خارج سازد.

چرا کلید اتوماتیک را حساس ساخته اند؟

اما عمده دلایلی که می تواند یک کلید کمپکت را حساس ساخته و آن را مجبور به واکنش نماید، ایجاد جریان های هجومی در شبکه است.
این جریان های هجومی که در کسری از ثانیه به شدت زیاد خواهند شد، می ‌توانند ناشی از اتصال کوتاه، اتصال دو فاز به یکدیگر و یا اضافه بار های غیر معقول در سیستم باشد.
در چنین حالتی ممکن است بگویید که فیوز ها و یا کلید های مینیاتوری نیز می ‌توانند چنین سطح امنیتی را داشته باشند.
آنها هم نسبت به اضافه جریان در سیستم حساس بوده و در صورت ایجاد آن را قطع می کنند.
از این رو چه نیاز است که در ابتدای سیستم های توزیع شاهد استفاده از کلید کمپکت باشیم؟!

تفاوت های کلید کمپکت به نسبت انواع فیوز مینیاتوری

رنج جریان نامی قابل تحمل برای کلیدهای اتوماتیک، بسیار بالاتر از رنج جریانی کلیدهای مینیاتوری است. همین موضوع سبب می شود که تحمل آرک نیز در کلیدهای اتوماتیک بالاتر از کلیدهای مینیاتوری باشد.
قدرت قطع کلیدهای اتوماتیک به نسبت کلیدهای مینیاتوری بسیار بالاتر بوده و همین محدودیت قدرت قطع در کلیدهای مینیاتوری، استفاده از آنها را برای بارهایی که نیاز به قدرت قطع بالاتری دارند (اغلبا بارهای غیر اهمی مانند موتورها) محدود خواهد کرد.
کلیدهای مینیاتوری قدرت قطع اتصال کوتاه را تا ماکزیمم 16 کیلوآمپر دارند.
امکان روشن و خاموش آن از راه دور و هم چنین کنترل خودکار آن وجود دارد.
امکان وصل مجدد خودکار کلید اتوماتیک با قابلیت نصب موتور روی آن وجود دارد.
به علت رنج جریانی و تحمل جریان بالاتر از کلید مینیاتوری، در مصارف صنعتی و تجاری به کار می رود، این در حالی است که کلید مینیاتوری، غالبا برای مصارف صنعتی، روشنایی، سیم کشی و … به کار می رود.
کلیدهای اتوماتیک به علت دارا بودن منحنی قطع قابل تنظیم، حفاظت دقیق تری نسبت به کلیدهای مینیاتوری دارند.
غالب حفاظت کلیدهای مینیاتوری، حفاظت مغناطیسی برای بار است. حفاظت حرارتی نیز برای آنها وجود دارد، منتها به علت غیر قابل تنظیم بودن و عملکرد آنها در یک بازه ثابت و آن هم غیردقیق، قابل اعتماد برای حفاظت از بارهای حساس نیستند و تنها برای بارهای بسیار کوچک قابل استفاده می باشند.
وسعت و قابلیت نصب تجهیزات جانبی کلیدهای اتوماتیک به مراتب بیشتر از کلیدهای مینیاتوری است؛ این خصوصیت سبب می شود که کلیدهای اتوماتیک رنج وسیع تری از حفاظت‌ها و نظارت‌ها را برای بار فراهم کنند.
یکی از قابلیت های بسیار مهم و کاربردی کلیدهای اتوماتیک، سه حالته بودن سوئیچ آنهاست، به این شکل که در صورت بروز خطا در کلید اتوماتیک، کلید به جای قرار گرفتن در حالت قطع کامل، در حالت خطا قرار می گیرد و این خصوصیت امکان مشاهده تفاوت بین حالت خطا و حالت قطع مدار را به ما خواهد داد.
در صورتی که کلید مینیاتوری تنها دارای دو حالت عملکرد باز و بسته می باشند.
در تابلو برق هایی که خروجی آنها باید به یک تابلوی توزیع کوچکتر وصل شود، استفاده از کلید اتوماتیک طبق استانداردهای موجود، الزامی است.
این در حالی است که استفاده از کلید مینیاتوری تنها به عنوان حفاظت ورودی برای تابلو های کوچک مجاز است.
تعداد دفعات قطع و وصل بار در کلید اتوماتیک بسیار بیشتر از کلید مینیاتوری است.

رنج جریان کلید اتوماتیک

کلید کمپکت که گاها آن را با نام کلید اتومات نیز می ‌شناسند، در رنج های وسیعی از جریان استاندارد شده، طراحی و تولید می ‌شود و برای این منظور می ‌توانید آنها را در رنج جریان ۲۰ الی ۱۶۰۰ آمپر شاهد باشید.
از طرفی در مدل ‌های ترمو مگنتیک، این توانایی تعریف شده است که جریان های اتصال کوتاه تا ۵۰ کیلو آمپر را قطع نمود.
عمده مکان تعریف شده به جهت استفاده از انواع کلید کمپکت، غالباً در سیستم های پایین دست شبکه های توزیع در مجاورت مصرف کننده های نهایی می باشد.
برای این منظور در ابتدای ورودی تابلو های صنعتی به عنوان کلید های اصلی و یا در خروجی تابلو های توزیع شهری با عنوان بریکر نهایی مورد استفاده قرار می ‌گیرند.

پارامترهای کلید اتوماتیک

در تشریح مشخصه های فنی کلید کمپکت همراه با کلید های مذکور بر بدنه آنها می توانید شاهد مشخصه هایی باشید که معرف توانمندی ‌های کلید می باشند.
این مشخصه ها شامل اعدادی است که هر کدام با در نظر داشتن شرایط کاری کلید اتومات تعریف شده‌ اند. مانند:

• Ics یا جریان نامی قطع اتصال کوتاه
  بیشترین مقدار جریان اتصال کوتاهی است که کلید می تواند به دفعات بدون اینکه نیاز به تعمیر داشته باشد، آن را تحمل کند.
• Icu یا جریان نامی قطع اتصال کوتاه نهایی
  بیشترین مقدار جریان اتصال کوتاهی است که کلید می تواند تنها یک بار بدون اینکه آسیب ببیند، آن را تحمل و قطع کند و برای دفعات بعدی نیاز به تعمیر، سرویس و یا تعویض است.
• In یا Ie یا جریان نامی پیوسته عملیاتی کلید
  جریان نامی کلید مشخص کننده مقدار جریانی ست که کلید در شرایط از پیش تعیین شده، بدون آسیب دیدن، تحت آن جریان به طور مداوم کار خواهد کرد.
• Im یا جریان اتصال کوتاه کلید
  این مقدار برای کلید‌های اتوماتیک با رله مغناطیسی از ۵ تا ۱۰ برابر جریان نامی کلید قابل تنظیم است. به این جریان، آستانه حفاظت در برابر اتصال کوتاه نیز می گویند.
• Ir یا جریان بار تنظیمی (جریان تنظیمی کلید)
  این پارامتر برای کلید‌های اتومات با رله حرارتی یا همان رله اضافه بار قابل تنظیم می باشد. مقدار این جریان ضربدر جریان نامی، جریان خروجی مدار را به ما می دهد.
• Iu یا شدت جریان قابل تحمل كنتاكت كلید
  جریانی است كه تجهیز به طور مداوم می تواند آن را بدون نیاز به قطع کردن، تحمل كند.
• Icm یا جریان نامی وصل اتصال کوتاه
  مقدار جریان اتصال کوتاهی است که در صورت وجود آن، می توانیم کلید را وصل کنیم.
• Isd یا جریان قطع اتصال کوتاه در مدت کوتاه (جریان مجاز لحظه ای)
  این جریان 1.5 برابر جریان بار تنظیمی (Ir) است. مقدار جریان اتصال کوتاهی است که در صورت عبور آن از کلید، با تاخیر زمانی مشخص مدار، کلید مدار را قطع می کند. در این تاخیر زمانی مشخص، تجهیزات حفاظتی پایین دست، می توانند بخشی از مدار را که دچار اتصال کوتاه شده است، بدون عمل کردن کلید بالادست، قطع کنند.
• Ith یا جریان گرمائی قراردادی
  حداکثر جریانی است که بریکر در سیکل کاری ۸ ساعته می تواند تحمل کند.
• Icw: حداکثر جریان نامی قابل تنظیم قابل تحمل کوتاه کلید قدرت
• Ig: جریان حفاظت خطای زمین
• Ue یا ولتاژ عملكرد یا ولتاژ بهره برداری یا ولتاژ سرویس
  ماکزیمم ولتاژ بین فازهای ورودی. مثلا در فشار ضعیف این ولتاژ 400 ولت است.
• Un: حد بالای ولتاژ سیستم است كه در فشار ضعیف 690ولت است.كه تحت عنوان Un بیان میشود.
• Uimp: مقدار ولتاژ پیك ضربه ای است كه برابر ولتاژ ماكزیمم پیك است این ولتاژ تحت عنوان Uimp بیان میشود.
• Tsd: مدت زمان مجاز عبور جریان Isd از کلید
• Tm: مدت زمان مجاز عبور جریان Im از کلید
• Tr: مدت زمان مجاز عبور جریان Ir از کلید
• Tg: تاخیر زمانی قطع خطای زمین

تفاوت کلید اتوماتیک و سایر کلید ها

تفاوت بین کلید اتوماتیک و غیر اتوماتیک در این است که در کلید اتوماتیک رله های الکترونیکی مختلف جهت تشخیص جریان اضافه بار و اتصال کوتاه و سایر پارامترها وجود دارد، مانند کلید اتوماتیک هوایی، اما کلیدهای غیر اتوماتیک صرفا جهت قطع و وصل مدار است و فاقد رله الکترونیک می باشد.

کلید اتوماتیک کمپکت که به آن کلید اتوماتیک می گویند، به صورت دسته بندی های زیر و با حفاظت های اضافه بار، اتصال کوتاه و نشتی جریان زمین تقسیم می شوند:

• کلید اتوماتیک کمپکت غیر قابل تنظیم (فیکس یا Fix)
  کلید اتوماتیک فیکس از لحاظ رنج جریان قابل حفاظت غیر قابل تنظیم هستند.
• کلید اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم (Adjustable)
  که این نوع کلید نیز به دو دسته کلید اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم حرارتی – مغناطیسی و کلید اتوماتیک کمپکت قابل تنظیم الکترونیکی تقسیم می شود.
  در نوع کلیدهای اتوماتیک قابل تنظیم، امکان تنظیم جریان از 0.6 یا 0.8 تا 1 برابر جریان بار کامل وجود دارد.

کلید اتوماتیک کمپکت یا کلید کمپت (کامپکت)

جهت حفاظت تابلو در برابر آتش سوزی و به منظور بالا بردن امنیت تجهیزات داخل تابلو برق از کلیدهای اتوماتیک کمپکت استفاده می گردد.کلید اتوماتیک کمپکت از رنج 16 الی 1600 آمپر ساخته می شوند.
کلید اتوماتیک در انواع تک پل، دو پل، سه پل و چهار پل تولید می شوند.
کلید اتوماتیک کمپکت از عمر بسیار بالاتر و قدرت قطع بالاتری نسبت به کلیدهای مینیاتوری و کلیدهای حرارتی برخوردار هستند.
قدرت قطع کلیدهای اتوماتیک کمپکت از 16 تا 150 کیلو آمپر می باشد.

کلید اتوماتیک کمپکت کشویی

همه انواع کلید های اتوماتیک کمپکت سه پل و چهار پل از رنج 16 تا 1600 آمپر دارای کشو هستند و می توان آنها را کلید اتوماتیک کمپکت کشویی نیز نامید.
کلید های اتوماتیک کمپکت کشویی در مصارف خاص و در تابلو های خاص به کار می روند.
کلید اتوماتیک کمپکت کشویی بیشتر در آمپراژ بالا که حجم کلید بزرگتر می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.

کلید اتوماتیک کمپکت که از تجهیزات برق صنعتی به شمار می رود، در اکثر تابلوهای برق به خصوص در قسمت ورودی مدار استفاده می شود.
این کلیدها به محض قطع شدن در اثر اضافه بار یا اتصال کوتاه در رنج مجاز و یا هر عامل خطای دیگر، می توانند بلافاصله جهت استفاده مجدد راه اندازی شوند فقط به شرطی که جریان اتصال کوتاه در محدوده قابل تحمل کلید باشد.

در مدارات سه فاز در جریان های بالاتر از 100 آمپر، جهت حفاظت از تابلو برق و سایر بخش های مدار، از کلید اتوماتیک کمپکت سه پل و چهار پل استفاده می شود.
اگر موضوع حفاظت از نول مطرح نباشد، در اینگونه مدارات از کلید اتوماتیک کمپکت سه پل استفاده می شود که فقط سه فاز RST به آن متصل می گردد و در صورت نیاز به حفاظت نول، از نوع چهار پل استفاده می شود.

نصب موتور روی کلید اتوماتیک کمپکت

کلید اتوماتیک کمپکت قابلیت نصب موتور جهت اتوماتیک کردن قطع و وصل کلید از راه دور را دارند.
همچنین بر روی کلید کامپکت امکان نصب و قرار دادن کنتاکت کمکی، کنتاکت خطا، رله ی آندر ولتاژ و رله ی شنت جهت برآورده کردن نیازهای مختلف مدار وجود دارد.
بر روی این کلیدها یک شستی قرار دارد که سه نوع وضعیت وصل، قطع و تریپ بر روی آن نمایش داده شده است.
یک دکمه ی کوچک بر روی کلید است که در هنگامی که کلید در حالت وصل قرار دارد با فشار دادن این دکمه کلید به حالت تریپ می رود. حداکثر ظرفیت جریان اتصال کوتاه این کلید تا 150 کیلوآمپر می باشد.

ساختمان داخل کلید اتوماتیک کمپکت

بدنه یا قاب کلید: بدنه یک کلید از محفظه عایقی تشکیل شده است که اجزای مختلف کلید را در بر می گیرد. معمولا پلاک اطلاعات(Name Plate) و سایر مشخصات کلید روی آن قرار داده شده است.
کنتاکت های کلید: اجزا و قطعاتی از کلید هستند که با باز و بسته شدن خود، عمل قطع و وصل جریان در مدار را انجام می دهند.

جرقه گیر: به محض جدا شدن کنتاکت ها از هم، اختلاف پتانسیل بین کنتاکت ها، باعث یونیزه شدن هوای اطراف کنتاکت ها می شود.
این هوای یونیزه شده، مسیر جهت دار مناسبی را برای عبور جریان برای یک بازه زمانی فراهم می کند؛ که این جریان ایجاد شده باعث تولید و ایجاد جرقه بین کنتاکت ها می شود.
این شرایط تا دور شدن و ایجاد فاصله کافی بین کنتاکت ها ادامه یافته؛ تا حدی که فاصله بین آنها آنقدر زیاد شود تا از فضای ایجاد شده جرقه بزرگتر شود و به این صورت جرقه خاموش شود.
اگر به هر دلیلی، جرقه برای مدت زیادی خاموش نشده و باقی بماند، باعث تولید حرارت زیادی می شود که می تواند موجب سوختن و آسیب به کنتاکت ها شود.
همچنین این حرارت شدید، فشار گاز زیادی ایجاد می کند که گاهی ممکن است باعث انفجار کلید شود. بنابراین جرقه باید در کوتاه ترین زمان ممکن خاموش شود.
برای این کار از واحدی به نام جرقه گیر استفاده می شود.
جرقه گیر از چند صفحه U شکل تشکیل شده است که اطراف کنتاکت قرار می گیرند.
زمانی که کنتاکت ها از هم جدا می شوند، جرقه به دلیل انتخاب کوتاه ترین مسیر در هوا، از بین صفحات جرقه گیر عبور می کند، چون می دانیم جریان (جرقه) کم مقاومت ترین مسیر برای عبور را انتخاب می کند.
این شرایط باعث تقسیم جرقه به جرقه های کوچکتر در بین صفحات شده و سرعت خاموش شدن جرقه را افزایش می دهد.

مکانیزم قطع و وصل کننده کلید: این مکانیزم وظیفه قطع و وصل کلید را بر عهده دارد. زمانی که کلید را از وضعیت قطع (OFF) به وضعیت وصل (ON) می بریم، فنر با اعمال نیرو به اهرم های مکانیزم باعث بسته شدن کنتاکت ها می شود. در موقع قطع کلید، این نیروی ذخیره شده برای اعمال فشار بر روی بازوی عمل کننده مورد استفاده قرار می گیرد و باعث باز شدن کنتاکت ها می شود.
واحد تریپ: این قسمت از کلید در حقیقت بخش هوشمند کلید را تشکیل می دهد؛ که به شکل دستی و یا اتوماتیک دستور تریپ یا قطع کلید را صادر می کند.
این قسمت از کلید از رله های مختلفی مانند رله های حرارتی یا الکترومغناطیسی برای تشخیص خطا استفاده می کند. این واحد به واحد قطع و وصل مرتبط است.

مزیت های کلید اتوماتیک کمپکت در مقایسه با کلید مینیاتوری

در سیستمهایی که عمل حفاظت موضعی و سلکتیو اهمیت زیادی دارد یا در شبکه سه فاز به علت زیاد بودن جریان، قطع همزمان سه فاز باهم الزامی است باید از کلید اتوماتیک استفاده کرد و نمی توان از فیوز استفاده کرد.
همچنین در برخی از شبکه های توزیع که به دلیل حساسیت باید به محض تشخیص اضافه ولتاژ یا افت ولتاژ و همچنین تشخیص جریان برگشتی فورا مدار قطع گردد، از کلیدهای اتوماتیک استفاده می گردد و با استفاده از کنتاکت های خطا یا آلارم، وضعیت خطا اعلام می گردد.
مهم ترین برتری کلیدهای اتوماتیک و سایر بریکرها نسبت به فیوزها در این است که کلیدهای اتوماتیک به دفعات زیادی قابل استفاده هستند، حال آن که فیوزها به اصطلاح ادواتی یکبار مصرف بوده و بعد از جلوگیری از خطا، باید تعویض شوند. علاوه بر این مورد، تمام برتری هایی که کلید اتوماتیک نسبت به کلید مینیاتوری دارد، در مورد فیوزها نیز صدق می کند.

در موارد نام برده شده در بالا تنها می توان از کلید اتوماتیک استفاده کرد و استفاده از فیوزها در چنین مواردی جایز نمی باشد.

از دیگر مزایای استفاده از کلیدهای اتوماتیک در مدارات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

قطع مدار به محض برگشت جريان و يا کم شدن و افت بيش ازحد مجاز ولتاژ
کلیدهای اتوماتیک پس از قطع مدار به هر دلیلی اعم از اضافه بار یا اتصال کوتاه بلافاصله برای اتصال مجدد آماده است.
در کلیدهای اتوماتیک با کمک کنتاکت های کمکی و خطا می توان انواع وضعیت عملکرد کلید مثل قطع، وصل، خطا یا تریپ را توسط یک آلارم مانند سیگنال نمایش داد.
طراحی این کلیدها به گونه ای است که در صورتی که این کلیدها را در مسیر مداری که اتصال کوتاه شده قرار بدهیم، هنگام بسته شدن رله اضافه جریان سریعا عکس العمل نشان داده و مدار را قطع می نماید. یعنی هر زمانی که به شبکه اضافه شوند، عمل حفاظت را بلافاصله با توجه به ساختارشان انجام می دهند.
این کلید دارای قابلیت اندازه گیری، آنالیز و نمایش اطلاعات روی صفحه نمایشگر کلید و یا درب تابلو را دارد.

* در هنگام انتخاب کلیدهای اتوماتیک باید به این نکته دقت شود که به علت مزایای بیشماری که کلیدهای اتوماتیک دارند، قیمت بالاتری دارند و نیز به علت مجموعه ساختاری دقیق تری که دارند، به نسبت مینیاتوری و فیوز، ابعاد بزرگتری دارند؛ لذا در هنگام انتخاب بین موارد فوق جهت حفاظت از مدار، باید میزان حفاظت مورد نیاز و هم چنین رنج جریان کلید مورد بررسی دقیق قرار گیرد، تا چنانچه رفع خطا و کاربرد مدار، با فیوز و یا کلید مینیاتوری قابل رفع باشد، متحمل هزینه و فضای بیشتری جهت تعبیه کلید نشویم.

تجهیزات جانبی کلید اتوماتیک کمپکت

تجهیزات جانبی که بر روی کلید اتوماتیک کمپکت می توانند نصب و استفاده شود عبارتند از:

• کنتاکت های کمکی (AUX CONTACT)
  کنتاکت های کمکی باز و بسته (NO و NC) جهت استفاده در مدار فرمان به کار می روند و وضعیت قطع و وصل کلید را مشخص و نشان می دهند.
• کنتاکت خطا (TRIP CONTACT)
  این کنتاکت زمانی که در اثر وقوع خطای اضافه بار (Over Load)، کلید به حالت تریپ برود فعال می گردد و با استفاده از آلارم یا سیگنال اپراتور از قطع شدن کلید مطلع می گردد.
  * لازم به ذکر است که این کنتاکت هنگامی که کلید به طور دستی قطع می شود، عمل نمی کند.
• رله شنت (SHUNT RELAY)
  نحوه عملکرد این رله به این صورت است که در صورتی که ولتاژ تغذیه آن 70 تا 110 درصد ولتاژ نامی اعمال شود، رله عمل می کند و کلید را قطع می نماید.
  هم چنین می تواند یک سیگنال در خروجی خود تولید کند.
  جهت کنترل و فرمان دادن به کلید از راه دور استفاده می شود. یکی دیگر از دلایل قرارگیری رله شنت این است که گاهي لازم است بدون اينكه خطايي رخ داده باشد، کلید قطع شود.
  براي اين كار رله شنت در داخل MCCB یا در کنار کلید هوایی قرار مي گيرد و با تحريك آن كليد قطع مي شود.
  به عبارت دیگر، این رله در مدار فرمان در محلی قرار می گیرد که بخواهیم در صورت ایجاد یک خطای مشخص نیز، کلید اتوماتیک قطع شود.
• رله افت ولتاژ یا آندر ولتاژ (Under Voltage Relay)
  نحوه عملکرد این رله به این صورت است که درصورتی که ولتاژ این بوبین از 70 درصد ولتاژ نامی کمتر شود، رله عمل می نماید و کلید قطع می گردد. همانند رله شنت می تواند ضمن قطع کردن کلید، یک سیگنال در خروجی تولید کند.
  رله ی افت ولتاژ در دو مدل UVR و UVRD ساخته می شوند. تفاوت این دو رله در زمان قطع آنها می باشد. در مدل UVR به محض افت ولتاژ از حد مجاز، رله عمل می نماید و کلید قطع می شود ولی در مدل UVRD این عمل با یک تاخیر زمانی انجام می شود.
• رله افت ولتاژ
  این رله در واقع 2 عمل را انجام می دهد:
  در صورت کاهش ولتاژ کلید کمتر از یک مقدار مشخص، مدار را قطع می کند.
  تا زمان نرسیدن ولتاژ کلید به مقدار مشخص، اجازه وصل به کلید را نمی دهد.
• موتور
  به منظور اتومات کردن قطع و وصل کلید اتوماتیک به کار می رود. هم چنین موتور باعث می شود که کلید بعد از قطع، مجدد بتواند وارد مدار شود.
  با استفاده از موتور، هم می توان کلید اتوماتیک را از راه دور کنترل کرد و هم می توان توسط دکمه های تعبیه شده روی موتور، کلید اتوماتیک را به صورت دستی از نزدیک قطع و وصل کرد.
  کلید اتوماتیک کمپکت با مکانیزم موتوری از دوام مکانیکی بسیار بالا و عملکرد مطمئن برخوردار هستند.

موتور اتومات کردن قطع و وصل کلید اتوماتیک

برچسب اطلاعات
در این قسمت برچسب اطلاعات که اطلاعات مربوط به موتور روی آن درج شده است، قرار می گیرد.

مکانیزم شارژ فنری
کنترل نیروی ذخیره شده در حالت دستی را به عهده دارد.

نشانگر ON و OFF
نشان دهنده وصل یا قطع بودن موتور.

نشانگر کنترل شارژ فنری موتور
(Charged: موتور شارژ شده است)
(DisCharged: موتور در حالت دشارژ قرار دارد)

قرار دادن در حالت قطع و وصل دستی با گذاشتن کلید روی قسمت Manual و قرار دادن در حالت قطع و وصل اتوماتیک با گذاشتن کلید روی قسمت Auto

دکمه O یا OFF جهت قطع کردن و دکمه І یا ON جهت وصل کردن موتور کلید به کار می رود.

شمش های ورود و خروج یا پین های اتصالی
از این شمش ها جهت اتصال کلید با باسبار (شینه) و یا اتصال راحت تر و ایمن تر سر کابل های ورودی به کلید به کار می رود.

دسته گردان کلید اتوماتیک
دسته گردان که به دو مدل بلند (متصل با شفت) و کوتاه (اتصال مستقیم) وجود دارد، جهت کنترل کلید اتوماتیک در تابلو برق های کشویی استفاده می گردد. هدف از تعبیه آن کنترل بهتر و ایمن تر کلید اتوماتیک است.
به دو صورت اتصال مستقیم و یا اتصال از طریق رله شنت روی کلید اتوماتیک قرار می گیرد.
دسته گردان مستقیم، جایگزین قاب جلویی کلید اتوماتیک می شود. دسته گردان متصل با شفت، امکان نصب کلید در انتهای تابلو را فراهم می کند و با استفاده از آن می توان کلید را از روی در تابلو کنترل کرد.

• دسته گردان متصل با شفت
• دسته گردان بلند
• دسته گردان اتصال مستقیم

پایه پلاگین
این تجهیز جهت کشویی کردن کلید به کار می رود.

پایه ی پلاگین

دیوایدر یا جدا کننده یا عایق بین فازها
بر روی کلید و ما بین فازها، یک ورقه جداکننده قرار می گیرد و از اتصال دو فاز با یکدیگر جلوگیری می کند.

جدا کننده ی فازها
دیوایدر یا جدا کننده یا عایق بین فازها

ماژول نشتی جریان (Earth Leakage Module / ELCB) یا واحد میکرو لاجیک
به منظور اندازه گیری و اعلام جریان نشتی زمین از این ماژول استفاده می گردد.

ماژول نشتی جریان

اینترلاک مکانیکی
ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻳﻨﺘﺮﻻك ﺟﻬﺖ ﺗﺎﻣﻴﻦ اﻳﻤنی اﻓﺮاد و ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت در ﻣﺤﻞ ﻫﺎی ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز ﺣﺎدﺛﻪ در اﺛﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺷﺘﺒﺎه وﺟﻮد داﺷﺘﻪ باشد، ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار می ﮔﻴﺮد.

لازم به ذکر است که اﻳﻨﺘﺮﻻك ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﻜﺎنیکی و اﻟﻜﺘﺮیکی می ﺑﺎﺷﺪ.

هدف از استفاده از اینترلاک جلوگیری از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻄﺮ ﺳﺎز ﻳﺎ ﺧﺎرج ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ است. اﻳﻨﺘﺮﻻك در ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎ ﺑﺮ روي درب ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻗﺮارمی گیرد و در ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺎی گذاري ﻳﺎ ﺧﺎرج ﻛﺮدن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﺎرﺑﺮد دارد.

صفحه کناری کشویی
به منظور استفاده راحت از کلید اتوماتیک به صورت کشویی و خارج کردن کلید از محل نصب آن، از این صفحات کناری استفاده می شود.

برای انتخاب کلید اتوماتیک باید چه نکاتی را در نظر بگیریم؟